Wie regelmatig door Kampen loopt ziet dat nu en dan gemetselde historische gevels worden gereinigd. De bedoeling is om de uitstraling van de betreffende panden te verbeteren. Vaak kiest men er dan eveneens voor om het voegwerk integraal te vervangen. Voegwerk dat nog in goede conditie is en makkelijk nog tientallen jaren of langer kan blijven zitten wordt met het grootste gemak uitgeslepen. Helaas heeft deze goedbedoelde poetswoede een duidelijke keerzijde.

Bij vrijwel alle gekozen reinigingsmethoden kan (ernstige) schade ontstaan aan de huid van de bakstenen. Als deze huid kapot gaat, krijgen weer en wind sneller invloed op de stenen en zullen deze gemakkelijker afbrokkelen. De bakstenen worden ook ruwer, wat betekent dat ze vervolgens sneller en dieper vervuilen. Duurzaam is het effect van de gevelreiniging dus niet: veel gevels zijn binnen enkele decennia weer vuil. De nieuwe voegen hechten door een verkeerde samenstelling vaak ook niet goed aan het oude metselwerk. Veelal worden klassieke kalkmortelvoegen, aangepast aan de hardheid van oudere (vooroorlogse) stenen, vervangen door cementvoegen. Deze hardere voegen kunnen de delicate vochthuishouding van een gevel verstoren, wat op termijn tot ernstige schade leidt.

Ondanks alle door reiniging en ‘voegherstel’ veroorzaakte schade gaan veel woningeigenaren, vaak uit onwetendheid, er regelmatig toe over om het metselwerk grondig te renoveren. Voor een duurzame omgang met uw woning is een zorgvuldige omgang met gevelreiniging en voegwerkherstel echter noodzakelijk. Belangrijk is om het vervangen van voegwerk zoveel mogelijk te beperken tot noodzakelijke werkzaamheden; vervang alleen wat echt slecht is. Dat is beter voor de gevel en bespaart veel geld. Voor reiniging is het enige goede advies: doe het niet!

Eigenaren van beschermde monumenten kunnen wanneer zij overwegen om met het metselwerk aan de slag te gaan het beste de gemeente benaderen. Voor monumenten zijn voeg- en reinigingswerkzaamheden vergunningplichtig.

Norman Vervat

Norman is kunsthistoricus en actief voor de Stichting het Cuypersgenootschap, een landelijke monumentenorganisatie die zich ook in Kampen inzet voor het behoud van historische gebouwen